Islamitische seksuele voorlichting 0 t/m 8 jaar

In Nederland zijn scholen sinds 2012 verplicht om aandacht te besteden aan seksuele voorlichting en seksuele diversiteit. Dat scholen hier aandacht aan moeten besteden is vastgesteld, maar de manier waarop dit binnen het onderwijs wordt ingericht en met welke frequentie dit wordt aangeboden staat vrij aan de scholen.

Om deze reden is het juist van belang om binnen de thuisomgeving jouw kinderen hier psycho-educatie over te geven. Seksuele ontwikkeling begint al vroeg in het leven van een kind. Het is van belang dat ouders deze ontwikkeling begeleiden en dat dit binnenshuis onderwezen wordt aan het kind. In grote lijnen loopt de seksuele ontwikkeling bij het kind in verschillende fases die hieronder toegelicht zullen worden.

Pasgeboren en oudere baby’s worden graag aangeraakt en geknuffeld. Dit geeft hen een veilig gevoel en zorgt ervoor dat ze zich kunnen hechten aan de verzorgende ouder. De hechting tussen ouder en kind is de basis voor een gezonde emotionele en lichamelijke ontwikkeling. Ook het ontdekken van het lichaam is een onderdeel van de seksuele ontwikkeling, zoals het ontdekken van de handjes en voetjes, handen in de mond doen etc.

In de peutertijd (± 18 maanden tot 3 jaar) zie je dat peuters zich meer bewust zijn van hun eigen lichaam. Ze identificeren zich meer als jongen of meisje. Daardoor worden ze nieuwsgierig naar hun eigen lichaam en het lichaam van andere kinderen. Ook zie je bij peuters dat zij lichaamsdelen gaan benoemen om reacties van de opvoeder uit te lokken. Kinderen zijn op deze leeftijd vooral bezig met hun lichaam vanuit nieuwsgierigheid, zij zijn experimenteel en onschuldig aan het ontdekken. Als ouder is het van belang om dit gedrag te benoemen en dit niet af te straffen maar vooral uit te leggen waarom wij dingen doen en waarom het niet mag. Ook dienen ouders niet te schrikken of beschamend te reageren wanneer kinderen het geslachtsdeel benoemen. Uitleg geven over de namen van lichaamsdelen zonder daar een extra (negatieve) lading aan te geven draagt bij aan een stukje educatie over ons lijf zonder dat dit een negatieve associatie creëert.

Al vanaf deze leeftijd geven wij middels de opvoeding onze normen en waarden door aan onze kinderen. Een voorbeeld hiervan is het belang van het niet tonen van de geslachtsdelen. Dit doen we door bijvoorbeeld de luier in het bijzijn van anderen niet te verschonen of niet toestaan dat een kind in het bijzijn van anderen zonder ondergoed rondloopt. Ook is het van belang om als ouder zijnde bewust om te gaan met het negatief benoemen van geslachtsdelen als ‘’iewl of bah’’. Ook is het af te raden dat ouders tijdens het verschonen van hun kind vieze blikken trekken naar hun kinderen. Op deze manier kunnen we onbedoeld een negatieve associatie met het geslachtsdeel creëren bij onze kinderen. Dit kan ook invloed hebben op de seksuele ontwikkeling op latere leeftijd en hoe jongeren naar hun lijf kijken.

De kleuter (± 3 tot 6 jaar) gaat daarna verder op onderzoek uit. In hun spel is meer zichtbaar dat zij zich bewust zijn van de maatschappelijke normen. Ze spelen graag rollenspelletjes zoals doktertje, vadertje en moedertje. Ook vallen bepaalde lichamelijke ontwikkelingen ze op, zoals dat een zwangere vrouw een ronde buik heeft. Mede hierdoor zullen ze vragen stellen over hoe kinderen gemaakt worden. Ook zie je dat kleuters zich bewust zijn van de rolpatronen binnen hun geslacht. Kleuters gaan op onderzoek uit naar welk gedrag bij hun geslacht hoort en zoeken hierover bevestiging bij seksegenootjes. Vanaf de leeftijd van 3 jaar vinden peuters/kleuters het geweldig en heel grappig om over billen, scheetjes, poep, plas etc te praten. Dit doen ze ook in het bijzijn van anderen. Dit kan zeker voor ongemakkelijke situaties zorgen. Vanaf die leeftijd kan je goed afspraken over maken wanneer ze er wel en niet over mogen praten.

In de lagere schoolleeftijd (tot 8 jaar) zie je als ouder dat er minder openlijk belangstelling is voor seksualiteit. Ze nemen kennis rondom seksualiteit meer op van vrienden, leeftijdgenootjes of uit de media. Kinderen rond een jaar of acht kunnen opeens heel preuts reageren, vinden vragen met betrekking tot seksualiteit ‘raar of vies’ en ontwikkelen een groter schaamtegevoel en zijn meer gesteld op hun privacy. Blijf deze schaamte bij de kinderen stimuleren zodat deze schaamte ook wordt behouden om hun kuisheid te beschermen. In Soerah An-Noer, vers 30 is over kuisheid te lezen: “Zeg (O Mohammed) tegen de gelovige mannen dat zij hun ogen neerslaan en hun kuisheid bewaken, dat is reiner voor hen. Voorwaar, Allah is Alwetend over wat zij bedrijven.”

Met name in de pre-puberteitsfase is het belangrijk dat ouders de tijd nemen om met hun kind over seksualiteit te praten. Belangrijke onderwerpen zijn bijvoorbeeld welke lichamelijke veranderingen ze zullen meemaken en hoe ze hiermee om dienen te gaan. Denk aan lichamelijke veranderingen zoals haargroei, de ontwikkeling van de stem maar ook de veranderingen in de psyche; de gedachten en gevoelens die hierbij komen kijken. Begeleid je kinderen hierin, en doe in deze fase alvast het voorwerk. In de volgende fase (± 12 – 18 jaar) is het namelijk van belang om als ouder meer te functioneren als vertrouwenspersoon. Hierover is meer te lezen in een volgend artikel.

In de bovenstaande fases zien wij hoe het jonge kind de seksuele ontwikkeling doormaakt  en dat het van belang is dat ouders hen daarbij begeleiden. Seksuele voorlichting bij kinderen is een onderdeel van de opvoeding. Wanneer kinderen vanaf een jongere leeftijd dit onderwerp thuis meekrijgen zal hun perceptie over seksualiteit bestaan uit datgeen wat ouders de kinderen hierin hebben meegegeven.

Samengevat volgen hieronder beknopt een paar tips die je als ouder kunt toepassen:

• Wees je als ouder bewust van deze belangrijke doorlopende ontwikkelingsfases en implementeer dit in de opvoeding.
• Leer je kind in de verschillende ontwikkelingsfases (leeftijdsadequaat) wat er wel en niet is toegestaan. Baseer je regels op de islamitische normen en waarden.
• Geef als ouder het juiste voorbeeld. Kinderen imiteren het gedrag van de mensen om hen heen, vooral van de ouders (opvoeders). Laat als ouders in het zicht van je kinderen jullie liefde voor elkaar zien. Vermijd echter aanrakingen waar seksuele lust uit blijkt in het bijzijn van de kinderen. Ook is het van belang dat ouders zich bewust zijn hoe zij zich thuis kleden of het omkleden naast het kind en dat zij hierin een voorbeeldfiguur zijn.
• Maak je kind weerbaar door heel duidelijk te bespreken wat wel en niet kan in het fysieke contact met anderen. Voorbeeld is dat een handje geven aan een mannelijke familielid voldoende is, het kind hoeft niet opgetild te worden, op schoot te zitten of zelf een kusje te geven op de wang. Probeer je kinderen als opvoeder hierin te ondersteunen door op een vriendelijke manier dit over te brengen aan familie/kennissen. Fysiek contact als blijk van respect zoals een kleinkind die de grootouders groet met een kus op de hand, is een gedragsregel die je als ouders duidelijk kan uitleggen en toestaan.
• Zorg ten slotte als opvoeder ervoor dat er een veilige omgeving thuis gecreëerd wordt om het gesprek aan te gaan. Op deze manier heb je als ouder zicht op welke vragen er spelen in de gedachten van jouw kind en heb je regie over het antwoord. Als deze veilige omgeving thuis niet aanwezig is om het hierover te hebben, dan zullen kinderen informatie vanuit bijvoorbeeld de lesmethode Lentekriebels als referentiekader zien en zal deze informatie, gebaseerd op de westerse ideologieën, genormaliseerd worden.

Geraadpleegde literatuur

de Graaf, H., & Rademaker, J. (2009). Seks in de groei. Recente wetenschappelijke inzichten in de seksuele ontwikkeling van kinderen en jeugdigen.