Rond de leeftijd van 6 jaar neemt de seksuele ontwikkeling een belangrijke wending. Tussen 6 en 12 jaar oud bevinden kinderen zich in de prepuberteit. In deze periode worden kinderen zich voor het eerst bewust van hun eigen lichaam en hoe het er uitziet. Dit maakt dat zij nieuwsgieriger worden naar hun eigen lichaam en naar dat van anderen. Het bewustzijn van hun eigen lichaam maakt ze ook nieuwsgierig naar bijvoorbeeld de verschillen tussen jongens en meisjes, en waar baby’s vandaan komen. Deze nieuwsgierigheid begint al voor deze fase, maar ontwikkelt zich in deze fase nog verder. Omdat ze zich in deze fase steeds bewuster worden van hun lichaam en maatschappelijke normen (hoe een ‘perfect’ lichaam eruit zou zien, wat gepast en ongepast is volgens ouders en de maatschappij), begint ook de schaamte met de leeftijd toe te nemen. Dit maakt dat in deze periode ook het zelfbeeld en de eigenwaarde beginnen te ontwikkelen. Kinderen willen zich niet meer zo snel omkleden naast iedereen en schamen zich meer. Deze schaamte is een onderdeel van de fitrah (het geweten waarmee wij worden geboren en onderscheid kunnen maken tussen goed en kwaad) en wordt ook aangehaald als een belangrijk onderdeel van het geloof: “Imaan bestaat uit 73 onderdelen: het allerhoogste onderdeel van imaan is de geloofsgetuigenis en het laagste onderdeel van imaan is het weghalen van een tak op de weg, en beschaamdheid is een onderdeel van imaan.” (Sahieh Muslim, Kitaab al Imaan, 58. vol. 1, p. 43, Daar al Kutub al ‘Ilmiyyah). Benadruk dan ook bij je kinderen op deze leeftijd dat zij recht hebben op privacy en hun grenzen mogen en moeten aangeven. Als je kind op dat moment besluit dat hij/zij absoluut niet wil omkleden of douchen bij opa of oma bijvoorbeeld, probeer hier dan begrip voor te tonen.
Door de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen, kan het soms helaas ook voorkomen dat kinderen deze nieuwsgierigheid bij elkaar gaan uiten door bijvoorbeeld spelletjes zoals vadertje en moedertje die verdergaan, of het uitkleden bij elkaar om elkaars lichaam te zien. Dit komt veelal voor tussen de leeftijd van 6 tot 8 à 9 jaar. Straf dit niet af, maar corrigeer het op een rustige manier en leg ook aan je kind uit waarom het niet gepast is als we dat doen. Vanaf de leeftijd van 8 à 9 jaar beginnen kinderen namelijk ook het verliefdheidsgevoel te ontdekken en als dit thuis een taboe is, wordt het aantrekkelijker om dit (stiekem) zelf te onderzoeken. Blijf met je kinderen praten over eventuele gevoelens van verliefdheid en wat zij hiermee kunnen doen. Zo zou je jouw kinderen kunnen vertellen dat het niet erg is om iemand lief, aardig of leuk te vinden, maar dat het vooral belangrijk is dat ze op een gepaste manier met elkaar blijven spelen en geen grenzen over gaan. Maak deze grenzen bij de kinderen dan ook duidelijk door ze te benoemen, bijvoorbeeld: geen kusjes aan elkaar geven en geen kleren bij elkaar uittrekken. In deze periode is het ook erg belangrijk dat opnieuw aan kinderen wordt verteld wat grenzen van volwassenen zijn. Omdat zij hun lichaam net leren kennen, is het voor hen ook nog spannend en onbekend en weten zij wellicht niet wat een docent, een buurman of een oom mag doen bij hen. Bespreek dit met je kinderen en geef ze hierbij ook het gevoel dat ze altijd bij jou als ouder mogen aankloppen als ze het niet meer weten, dat ze hier niet bang voor hoeven te zijn en dat je ze niet af zal wijzen.
In deze periode van hun leven kan bij sommige meiden ook hun menstruatie al aanvangen, en kunnen sommige jongens voor het eerst een natte droom krijgen. Het is dan ook belangrijk om ongeveer vanaf groep 7 met kinderen te spreken over de basisregels van de menstruatie (bijvoorbeeld met betrekking tot het gebed, het aanraken van de Koran), de grote wassing (ghusl), wanneer deze dient te worden verricht en hoe zij deze kunnen verrichten. Ook is het belangrijk hen te vertellen dat zij hierna verantwoordelijk zijn voor hun daden (mukallaf) en dat zij de verplichtingen zo goed mogelijk dienen na te komen en zich dienen te onthouden van de verboden zaken. Verplichte aanbiddingen zoals de gebeden en het vasten in de maand Ramadan zouden al op vroege leeftijd aangeleerd moeten worden, zodat deze niet als zwaar worden ervaren wanneer deze verplicht worden.
Een groot gevaar aan deze leeftijd is dat kinderen vaak vanaf ongeveer groep 6 hun eerste telefoon krijgen en dus vrij toegang hebben tot het internet. Hierbij kunnen ze ongepaste content tegenkomen zoals naakte personen of zoenende mensen. Het is belangrijk om als ouders aan je kinderen te leren hoe ze met sociale media om kunnen gaan, en op welke wijze jullie als ouders dit gebruik zullen monitoren. Wanneer ze ongeveer in groep 8 komen, loert dan het gevaar dat kinderen pornografische beelden tegen kunnen komen. Rond deze leeftijd krijgen veel kinderen namelijk een telefoon zodat ze in contact kunnen blijven met ouders. Hierdoor kunnen ze per ongeluk filmpjes tegenkomen door algoritmes van sociale media, maar ook bewust dingen opzoeken met bijvoorbeeld leeftijdsgenoten. Praat openlijk met je kind over de gevaren van dergelijke beelden op het internet, ten eerste over het verbod vanuit de Islam en waarom dit verboden is. Leg ze uit dat seks iets bijzonders is tussen twee getrouwde mensen, en ook tussen twee getrouwde mensen dient te blijven. “Tot de slechte mensen tegenover Allah op de Dag der Opstanding, zal een man behoren die tot zijn vrouw komt en gemeenschap met haar heeft, en daarna haar geheimen doorvertelt.” (Sahieh Muslim, Kitaab an-Nikaah, 123, v. 1, p. 616, Daar al Kutub al ‘Ilmiyyah). Dat mensen dit op internet openbaren, is zowel een grote zonde voor hen als voor de mensen die het kijken. Waak er hierbij voor dat je niet straffend bent, maar onderwijzend. Het is namelijk een natuurlijk proces waar kinderen doorheen gaan en het is normaal dat zij nieuwsgierig zijn, maar het is belangrijk dat zij in dit proces nauw worden begeleid door een volwassene zodat ze een gezonde seksuele ontwikkeling kunnen doormaken binnen de Islamitische kaders.
Tips
- Hoewel het soms nog vroeg lijkt, leg je kinderen uit wie de maharim zijn en wat zij wel en niet mogen zien. Hoe eerder dit in hun systeem zit, des te makkelijker zullen zij de koppeling kunnen maken wanneer zij de puberteit bereiken.
- Praat openlijk met je kinderen over onderwerpen zoals verliefdheid. Hoewel dit soms voor ons ook ongemakkelijke onderwerpen zijn, is het belangrijk dat kinderen de ruimte voelen om dit met jou als ouder te bespreken zonder dat je hen zal afstraffen. Benoem ook aan je kinderen waar nodig dat je het soms nog wat ongemakkelijk vindt of niet goed weet wat je moet zeggen, zodat ze weten dat ook jij soms nog je weg moet vinden in het gesprek.
- Maak duidelijke afspraken met je kind met betrekking tot schermtijd en de sites die wel/niet bezocht mogen worden. Monitor ook het gebruik, maar sla hier niet in door. Gun je kinderen ook hun privacy en lees niet zomaar gesprekken door, maar vraag of jullie gezamenlijk bepaalde dingen kunnen inkijken en zo niet, waarom niet. Blijf openlijk praten over wat zij tegen kunnen komen en wat gepast is, zodat het kind ook de ruimte voelt om naar jou als ouder te stappen voor advies.
Literatuur
Maris, Vlugt, I. van der, Deurloo, J., & Lanting, C. (2014). JGZ-richtlijn seksuele ontwikkeling: handelen bij normale, afwijkende en zorgwekkende seksuele ontwikkeling. Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg (NCJ) ; TNO.
Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. (2020). De seksuele ontwikkeling van jeugdigen van 0 tot 23 jaar. Geraadpleegd van https://richtlijnenjeugdhulp.nl/seksuele-ontwikkeling/de-seksuele-ontwikkeling-van-jeugdigen-van-0-tot-23-jaar/de-seksuele-ontwikkeling-van-kinderen-van-6-tot-12-jaar-prepuberteit