Vanaf het moment dat kinderen ter wereld komen, leren zij van dingen die zij bij anderen zien. Zo wordt bij baby’s al op vroege leeftijd gezien dat zij lachen wanneer de moeder lacht of huilen wanneer de moeder huilt. Kinderen kijken naar hun ouders en hun reacties en nemen deze over. Dit wordt observationeel leren genoemd. Kinderen leren hierbij van hun rolmodellen, bijvoorbeeld de ouders. Omdat kinderen over het algemeen de meeste tijd doorbrengen met hun ouders, zullen zij ook de meeste gedragingen leren en overnemen van hun ouders. Hierom is het van cruciaal belang dat wij als ouders goede rolmodellen vormen voor onze kinderen.
Dat wij gedrag vertonen dat wij ook bij onze kinderen terug willen zien heet modelleren. Denk hierbij aan dat je zelf niet schreeuwt bij ruzies maar meningsverschillen juist rustig uitpraat, waardoor het kind ook ziet dat het rustig praten de normale gang van zaken is. Allah de Verhevene zegt ook in de Koran: “Voorwaar, Allah verandert de (goede) toestand van een volk niet, totdat zij hun eigen toestand veranderen.” (Soerat Ar-Ra’d vers 11) en “O jullie die geloven, behoedt jullie zelf en jullie gezinsleden voor de Hel.” (Soerat At-Tah’riem vers 6). Hieruit kunnen wij opmaken dat wij medeverantwoordelijk zijn voor het gedrag van onze gezinsleden en dat wij eerst ons eigen gedrag dienen te beteren zodat ook onze nakomelingen hun gedrag kunnen verbeteren.
Praat dus met je kind, zoals jij wil dat je kind met jou of met anderen praat. Wees respectvol en rustig en leg ook aan kinderen uit waarom dit belangrijk is. ‘Umar ibn Abu Salamah leverde over: “Ik was een jongen onder de hoede van de Boodschapper van Allah, en terwijl mijn hand rondging over het bord, zei hij eens tegen mij: “O zoon, noem Gods Naam (d.w.z. zeg bismillah), eet met je rechterhand en eet van wat voor je ligt.” (Bukhari en Muslim). Ook in de profetische opvoeding komt dus naar voren dat wij niet alleen zelf voordoen wat voor gedrag wij willen zien, maar dit ook uitleggen aan onze kinderen.
Hierbij is het belangrijk dat wij ons bewust zijn van wat wij zelf bij ons dragen in onze rugzak. Wat heb jij in je opvoeding meegekregen, wat je eigenlijk als kind zelf niet of juist wel prettig vond? Probeer hierop te reflecteren en dit ook mee te nemen in je eigen opvoeding. Het ouderschap is een zware taak die steeds opnieuw uitdagingen met zich meebrengt, maar zolang wij ons bewust zijn van onze eigen tekortkomingen en onze excuses kunnen aanbieden aan onze kinderen wanneer wij fout zitten kunnen we voorkomen dat onze negatieve ervaringen onze kinderen beïnvloeden. Benoem ook je fout aan je kind, geef aan dat dit niet de juiste manier van handelen was en hoe je het voortaan zal proberen aan te pakken.
Wanneer kinderen een leeftijd bereiken waarop zij meer begrip krijgen van het geloof (circa 7/8 jaar), introduceer hen dan aan Islamitische rolmodellen. Kinderen ontwikkelen namelijk rond deze leeftijd een eigen mening, voelen meer verantwoordelijkheid voor hun eigen leven en kunnen zich beter inleven in situaties. Denk hierbij aan de beste mens onder ons, onze geliefde Profeet (vrede zij met hem). Vertel je kinderen verhalen over hoe hij handelde en hoe hij zijn geloof beleed. Leg aan hen uit waarom wij zijn voorbeeld volgen. Voor meiden zouden belangrijke vrouwen in de islamitische geschiedenis zoals Khadija (radiyAllahu anha) als rolmodel aangehaald kunnen worden. Khadija (radiAllahu anha) was een rijke zakenvrouw die niet alleen een eigen succesvolle carrière had opgebouwd, maar haar wereldse rijkdommen ook inzette om de Islam te verspreiden. De profeet (vrede zij met hem) zei over haar: “Zij geloofde in mij terwijl de mensen mij niet geloofden. En zij vertrouwde mij toen mensen mij verloochenden. Ze bemoedigde me en steunde me met haar geld toen mensen me teleurstelden, en enkel van haar heb ik kinderen.” (Musnad Imam Ahmad, 6:118)
Voor jonge kinderen zijn mensen zoals de Profeet (vrede zij met hem) nog wat lastiger in te beelden, omdat ze minder begrip hebben van leven en dood. Jij als ouder staat echter dichtbij en bent een direct voorbeeld voor hen. Kinderen hebben een rijke fantasie en kunnen het goed begrijpen wanneer jij het geloof spelenderwijs aanbiedt middels spelletjes of verhaaltjes. Laat daarom zien dat de Islam en de sunnah van de Profeet jouw leidraad is in het leven, zodat jouw kinderen dit voorbeeld kunnen opvolgen.
Literatuur
Shaffer, D., & Kipp, K. (2020). Developmental Psychology: Childhood and Adolescence (9de editie). Wadsworth Publishing Co Inc.