Iedereen heeft wel eens last van negatieve gedachten. Hedendaags is dit een van de meest voorkomende problemen. Je gedachten kunnen een grote invloed hebben op onder andere je gemoedstoestand, zelfbeeld en de manier waarop je naar de wereld kijkt. Negatieve gedachten kunnen onder andere betrekking hebben op het gevoel “niet goed genoeg te zijn”, “een slechte partner/ouder zijn” en “niks bereikt te hebben” etc. Uit verschillende ahadith kunnen we opmaken dat we niet dienen vast te houden aan slechte gedachten en dat we hiervan weg dienen te blijven. Voorbeelden hiervan vinden we terug in het verrichten van de wudu of het verrichten van het gebed, waarbij de persoon twijfelt of hij de handelingen wel of niet goed heeft uitgevoerd. We leren de volgende duaa uit surah al-Muminoen, vers 97: “En zeg: “Mijn Heer, tot U zoek ik mijn toevlucht tegen de influisteringen van de satans.”
De strijd aangaan tegen zulke gedachten is een moeilijk en confronterend proces. Alhamdoelilah zijn er verschillende manieren om negatieve gedachten aan te pakken, afhankelijk van de ernst ervan. Indien de gedachten je functioneren in het dagelijks leven belemmerd kan Cognitieve Gedragstherapie (CGt) ingezet worden. Dit is vanuit psychologisch oogpunt een veel voorkomende en belangrijke behandeling. De kern van CGt is het opsporen van de (hardnekkige) negatieve gedachten (denkfouten) en deze ombuigen naar positieve realistische gedachten (helpende gedachte).
Tips om zelf toe te passen in het dagelijks leven:
1. Zoek toevlucht bij Allah. Verricht dagelijks je athkaar. Reciteer regelmatig Surah al-Falaq en Surah an-Naas en verricht veelvuldig dua.
2. De eerste stap is bewustwording dat je Gedachten, Gevoel en Gedrag constant in wisselwerking zijn en elkaar beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld een negatieve Gedachte hebt zoals dat je een onplezierig persoon bent op je werk, ga je onbewust op zoek naar signalen die deze gedachte bevestigen en alles met die blik zien. Dit zorgt uiteraard voor een negatief Gevoel en zal invloed hebben op hoe jij je Gedraagt. Je kan bijvoorbeeld hierdoor jezelf terugtrekken van je collega’s, waardoor je minder betrokken wordt. Dit zorgt er weer voor dat de gedachte die je hebt wordt versterkt, waardoor je in een negatieve spiraal terechtkomt.
3. Spoor je negatieve gedachten op: wanneer je een negatieve gedachte ervaart, schrijf deze op. Vraag jezelf af of dit een realistische gedachte is? Schrijf op wat voor redenen je hebt om te geloven in die gedachte. Als je dit op een rijtje hebt ga je op zoek naar tegenargumenten van die gedachte en formuleer je uiteindelijk een andere positieve (realistische) gedachte. Elke keer dat die negatieve gedachte in je opkomt, vertel je de nieuwe gedachte tegen jezelf. Hoe vaker je hiermee oefent, hoe makkelijker het wordt om je negatieve gedachten op te sporen en om te buigen.
Bijvoorbeeld: Negatieve gedachte: “Ik ben een slechte ouder”
Argumenten voor: “Ik heb mijn kind verdrietig gemaakt” “Ik ben weer uitgevallen tegen mijn kind” “Ik kan niet goed opvoeden”
Argumenten tegen: “Ik doe mijn best als ouder” “Ook ouders mogen fouten maken” “Een perfecte ouder bestaat niet” “Ik ga de volgende keer proberen om niet zo boos te worden” “De volgende keer ga ik dit op een andere manier aanpakken” “Ik kan leren van mijn fouten”
Nieuwe positieve (realistische gedachte): “Een fout maken mag, dit maakt me geen slechte ouder. Ik doe mijn best”.
4. Wees niet te streng voor jezelf; iedereen maakt fouten. De Profeet ﷺ zei: “Elke zoon van Adam maakt fouten en de beste van hen die fouten maken, zijn zij die berouw tonen.” (At-Tirmidhi 2499)
5. Leer genieten van de kleine dingen: Geluk hoeft niet in iets groots te zitten. Geniet van de (op het eerste gezicht) kleine zaken in het leven; ga een wandeling maken in het bos en neem de natuur in je op. Kijk om je heen en zie hetgeen wat Allah heeft geschapen. Uit onderzoek is gebleken dat de frisse lucht van de natuur een positief effect kan hebben op je gemoedstoestand. Ook wandelen heeft vele positieve voordelen, zowel fysiek als mentaal.
6. Wees tevreden met het leven dat je hebt. Je leven loopt precies zoals het moet lopen. Vertrouw op Allah en wees tevreden met hetgeen Allah heeft voorbestemd. Hetgeen in onze ogen slecht lijkt, hoeft helemaal niet slecht te zijn. Allah de Verhevene zegt: “Mogelijkerwijs hebben jullie een afkeer van iets, terwijl het goed voor jullie is. En mogelijkerwijs houden jullie van iets, terwijl het slecht voor jullie is. En Allah weet en jullie weten niet.” (al-Baqarah 216