Hechting is de basis voor de relatie tussen opvoeder en kind. Wanneer er wordt gesproken over hechting, gaat het over de emotionele band tussen het kind en de opvoeder. Al in het eerste levensjaar wordt deze emotionele band opgebouwd. Kinderen hechten zich namelijk aan de opvoeders die passend reageren op de signalen die zij afgeven. Hierbij kan worden gedacht aan troosten wanneer het kind huilt of reageren op kreten of geluidjes die het kind maakt. Ook de borstvoedingsperiode speelt hier bijvoorbeeld een grote rol in, door het huid op huid contact tussen moeder en kind. Ook in de Koran wordt het belang van de borstvoeding benadrukt in surat Al Baqarah, aya 233: “Moeders zullen hun kinderen twee volle jaren zogen.” Wanneer de moeder niet in staat is om borstvoeding te geven, zou dit huid op huid contact alsnog kunnen worden bereikt door tijdens de flesvoeding het kind tegen de ontblote borst te leggen. Wanneer het kind ouder wordt, verandert echter de behoefte van het kind ook. Oudere kinderen zullen bijvoorbeeld meer behoefte hebben aan begeleiding, ruimte om vragen te stellen en duidelijke antwoorden op deze vragen. Wanneer een kind veilig gehecht is, is de emotionele band sterk en zoekt het kind de troost en aanwezigheid van de opvoeder op het moment van stress. Wanneer een kind echter niet goed heeft kunnen hechten, bijvoorbeeld omdat de opvoeder veel afwezig was of niet goed reageerde op de signalen die het kind gaf, kan het kind zich onveilig hechten. Dit houdt in dat het kind niet direct de aanwezigheid of nabijheid van de ouder opzoekt of wenst of hier zelfs boos of bang op kan reageren. Anderzijds zouden onveilig gehechte kinderen extreem veel aandacht van de ouder kunnen vragen door bijvoorbeeld regels te overtreden, omdat ze hebben ervaren dat de opvoeder niet voldoende toegankelijk of beschikbaar was voor hen en zij de aandacht van hun opvoeder pas konden krijgen met extreme signalen. Hierbij kunnen wij denken aan een groot obstakel van deze tijd; de telefoon. Veel ouders houden zich bezig met bijvoorbeeld hun telefoon en reageren pas als het kind bijvoorbeeld valt en huilt of iets omgooit. Kinderen houden echter constant in de gaten of de opvoeder aandacht voor hen heeft. Als ze merken dat ze pas aandacht krijgen bij extreme signalen, zouden zij negatief aandacht kunnen zoeken door constant extreem (probleem)gedrag te vertonen.
De Profeet (vrede zij met hem) heeft gezegd: “Eenieder van jullie is een herder en is verantwoordelijk voor zijn kudde. De man is de hoeder van zijn gezin en hij is verantwoordelijk voor degenen die onder zijn hoede vallen. De vrouw is de hoedster in het huis van haar echtgenoot en is verantwoordelijk voor degenen die onder haar hoede vallen.”(al-Boekhaarie en Moeslim)
Ook zei de Profeet (vrede zij met hem): “Er is geen dienaar die door Allah is aangesteld als hoeder van hetgeen wat onder zijn hoede valt, en vervolgens sterft terwijl hij datgene wat onder zijn hoede valt heeft verwaarloosd, of Allah zal het Paradijs verboden voor hem maken.” (Moeslim)
Hieruit kan worden opgemaakt dat wij als ouders verplichtingen hebben naar onze kinderen. Hieronder valt ook het tegemoetkomen aan hun emotionele behoeften, ook als het kind temperamentvol is of we het kind soms moeilijk kunnen begrijpen. Onthoud: De Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) zei: “De sterke man is niet degene die goed is in worstelen, maar de sterke man is degene die controle heeft over zichzelf tijdens een aanval van woede.” (al-Boekhaarie)
Wees dus niet bedroefd of moedeloos als je een keer de controle verliest, maar bied je excuses aan en leg aan het kind uit dat mensen soms wat heftiger kunnen reageren. Betekent dit dat wij onze kinderen dus altijd maar moeten laten doen wat zij zelf willen en 24’7 onze aandacht op hen gericht moeten houden? Zeker niet! Het kind zal zich niet onveilig hechten, omdat jij als opvoeder een keer een serie kijkt, het kind een keer bij opa en oma blijft slapen of een keer straf krijgt voor iets wat hij of zij niet mocht doen. Wees dus zeker niet te streng voor jezelf als opvoeder en wees je ervan bewust dat iedereen fouten mag maken, ook opvoeders. Belangrijk is hierbij echter de manier waarop wij handelen als opvoeder. Blijf met kinderen communiceren, leg ze uit dat ze een dagje bij opa en oma gaan spelen, maar dat je ze de volgende dag weer op komt halen. Biedt ook je excuses aan als je bijvoorbeeld uit eigen frustratie fel op je kind hebt gereageerd. Kinderen nemen gedrag over dat zij bij anderen zien, dit heet modelleren. Hoe jong ze dus ook zijn, blijf met ze praten op een rustige en duidelijke manier, want ook kinderen begrijpen verschillen in stemgeluid en gezichtsuitdrukkingen. Wees daarnaast beschikbaar voor het kind; reageer niet alleen wanneer het kind huilt of roept, maar vraag bijvoorbeeld af en toe wat het kind aan het doen is, hoe hij of zij een torentje met blokjes heeft gebouwd en of hij dat nog eens voor zou kunnen doen. En ten slotte: wees je bewust van jouw houding naar het kind. Probeer dagelijks te reflecteren op wat jij die dag hebt gedaan om je beschikbaarheid en toegankelijkheid te tonen aan je kind of vraag hierbij hulp aan naasten.
Literatuur verwijzingen
Shaffer, D., & Kipp, K. (2020). Developmental Psychology: Childhood and Adolescence (9de editie). Wadsworth Publishing Co Inc.
Oudesluys-Murphy, A. Borstvoeding, de beste start. Bijblijven 28, 7–12 (2012).
https://doi.org/10.1007/s12414-012-0029-z
Heel mooi en duidelijk uitgelegd wat veilig hechten inhoudt, en is weer een stukje bewustwording!