Geduld wordt omschreven als het vermogen om onder andere moeilijke omstandigheden met kalmte te doorstaan. Het hebben van geduld is een onmisbare kwaliteit die in deze tijd steeds minder aanwezig is, omdat we gewend zijn dat alles snel gebeurt. Wie geen geduld leert hebben, is regelmatig gestrest en gefrustreerd. Daarnaast kan het ook een teken zijn van het verlies van zelfbeheersing. Het is natuurlijk normaal om weleens je geduld te verliezen en geïrriteerd te raken door bepaalde omstandigheden. We zijn mensen en zullen nooit in staat zijn om een perfecte vorm van geduld te hebben. Het ontwikkelen van geduld kan ons helpen om stress te verminderen en beter om te gaan met tegenslagen, het is daarom zeer belangrijk om te streven naar geduld.
Het hebben van geduld, oftewel sabr, is ook binnen de Islam een essentiële en prijzenswaardige eigenschap. De mens zal in dit leven altijd te maken krijgen met beproevingen: “Dachten de mensen dat zij met rust worden gelaten, als zij zeggen: “Wij geloven”, en dat zij niet beproefd worden? En voorzeker, Wij hebben degenen vóór hen op de proef gesteld…” [Soerat al-ʿAnkaboet: 29:2-3]. In de Islam impliceert sabr onder andere het verdragen van beproevingen en beschikken over kalmte, tevredenheid en dankbaarheid voor alles wat Allah bepaald heeft. Wie zich deze eigenschappen eigen maakt wordt door Allah beloond met Zijn liefde en steun. Allah zegt namelijk in de Koran: “Allah houdt van de geduldigen.” [Surah Ali ‘Imran: 3:146] “…en wees geduldig. Zeker Allah is met degenen die geduldig zijn.” [Surah Al-Anfal: 8:47]
Geduld heeft naast het verdragen van moeilijkheden ook te maken met het hebben van vertrouwen dat iets goed komt. Soms gaan omstandigheden niet zoals verwacht en dat kan natuurlijk heel vervelend zijn. Het hebben van geduld helpt om tegenslagen te accepteren en te vertrouwen dat het goed komt. Binnen de Islam is dit ook een belangrijke kernovertuiging, namelijk Tawakkul. Tawakkul is het volledig vertrouwen in Allah, de Almachtige (Al-‘Aziez) en de Alwetende (Al-‘Aliem). Tawakkul en Sabr zijn dan ook twee zaken die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het ondergaan van een beproeving hoort gepaard te gaan met het hebben van sabr. Daarnaast dient een moslim vertrouwen te hebben in het plan van Allah. “En Hij voorziet hem van waar hij het niet verwacht, en (voor) wie op Allāh vertrouwt, is Hij voldoende. Voorwaar, Allāh voert Zijn zaak uit. Waarlijk, Allāh heeft voor alle zaken een maatgeving bepaald. [Surah At-Talaq 65:3]
Geduldig zijn is niet alleen een eigenschap, maar ook een keuze die je keer op keer maakt. Het aanleren van geduld is een proces dat het best al vanaf jongs af aan gestimuleerd kan worden. Hoe kan je dit het best aanpakken?
In eerste instantie is het als ouder belangrijk om te beseffen dat kinderen een weerspiegeling zijn van hun ouders. Volgens de sociale leertheorie van psycholoog Albert Bandura, ook wel bekend als observationeel leren, leren mensen bewust of onbewust nieuwe gedragingen door het observeren en imiteren van rolmodellen. Als ouder dien je dus het goede voorbeeld te geven en geduldig met beproevingen om te gaan. Vergroot je Islamitische kennis over sabr en tawakkul. In de Islam zijn er talloze voorbeelden van profeten die beproefd werden. Daarnaast dien je de kernovertuiging te hebben dat beproevingen bij dit leven horen en dien je dit vanuit de positieve kant te bekijken. Er is overgeleverd dat Sa’d ibn abie Waqqaas zei: “Ik zei: “O, Boodschapper van Allah, wie van de mensen worden het meest beproefd?” Hij (vrede zij met hem) zei: “De profeten, daarna de volgende beste en daarna de volgende beste. Een man zal beproefd worden in verhouding tot zijn niveau van religieuze toewijding. Als zijn religieuze toewijding sterk is, zal hij sterker worden beproefd, en als zijn religieuze toewijding zwak is, zal hij beproefd worden in verhouding tot zijn religieuze toewijding. Beproevingen zullen een persoon blijven overkomen, totdat hij op aarde loopt zonder enige zonde op hem.” [Tirmidhi]
Naast het omgaan met beproevingen, wordt het geduld dagelijks op de proef gesteld. Dit kan al het geval zijn wanneer je kinderen niet luisteren. Op zulke momenten is het van belang om jezelf te beheersen en kalm te blijven. In plaats van te handelen in emotie is het beter om uit de situatie te stappen en met kalmte de situatie aan te gaan. Ga naar een andere kamer en zoek toevlucht bij Allah. Wail al-Qass heeft overgeleverd: ”We kwamen bij ‘Urwah ibn Muhammad ibn as-Sa’di. Een man sprak tegen hem en maakte hem boos, waarop hij opstond en de wudu verrichtte; hij kwam weer terug en verrichtte de wudu en zei: ”Mijn vader heeft mij overgeleverd van mijn grootvader ‘Atiyyah dat Rasulullah heeft gezegd: ”Voorwaar boosheid komt van de shaytan en de shaytan was geschapen van vuur en vuur wordt alleen door water geblust, dus wanneer iemand van jullie boos wordt, laat hem dan wudu verrichten.” [Sunan Abi Dawud, 4784, Vol. 7, p. 163, Daar Risaalah al-‘Aalamiyyah]
Om de ontwikkeling van geduld te bevorderen, is het ook waardevol om uitleg te geven over wat sabr inhoudt en wat de beloning is van sabr en gezamenlijk kennis op te doen door bijvoorbeeld het verhaal te lezen van Profeet Ayoub (a.s).
Ook kun je spelenderwijs het kind leren dat sommige zaken eenmaal langer duren dan anderen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door samen zaadjes te planten. Hiermee maak je visueel inzichtelijk dat er tijd overheen gaat voordat een zaadje uitgroeit tot een plant. Ook leert je kind dat hij/zij inzet moet tonen, door het zaadje water te geven, zodat het optimaal kan groeien. Bij zaadjes die meer tijd nodig hebben, kunnen de kinderen bijvoorbeeld het groeiproces bijhouden, middels foto’s en/of tekeningen.
Het gaat ongetwijfeld gebeuren dat je kind op momenten ongeduldig reageert. Zoals eerder aangegeven is dit een menselijke eigenschap en is het onrealistisch dat, met name kinderen, altijd geduldig zijn. Toon begrip voor het ongeduld en keur alleen de manier waarop het kind zijn/haar ongeduld uit af (bijvoorbeeld; ik kan begrijpen dat het vervelend is om te wachten, maar het is niet de bedoeling dat je …). Probeer ook op zoek te gaan naar de oorzaak, zodat de kern van het probleem duidelijk wordt. Maak hierbij gebruik van mentaliseren. Dit houdt in dat je als ouder probeert te verbinden met de belevingswereld van je kind op emotioneel niveau, door aandacht te hebben voor hun behoeften en hun gevoelens serieus te nemen.
Samengevat is geduld een eigenschap waarop ouders veelvuldig op dienen te beroepen. Naast het opbrengen van geduld (Sabr) en het vertrouwen (Tawakkul) in Allah is het ook belangrijk om actief binnen de opvoeding stil te staan bij geduld. Dit kan door samen met je kinderen het vage en soms lastige concept ”geduld” visueel te maken met bovenstaande tips. En onthoud lieve ouder, ook het proces van geduld is voor jou een proces van zaaien en oogsten. Geef jezelf de tijd en ruimte om je dit proces eigen te maken.