In elk eerder gepubliceerd artikel van Growing Muslim is inmiddels duidelijk geworden dat ouderschap de meest uitdagende taak en de grootste verantwoordelijkheid is. Het gaat niet alleen om het voeden en kleden van onze kinderen, maar ook om het vormen van hun karakter, identiteit en gedrag. Een essentieel onderdeel in de opvoeding is disciplinering. Er bestaan talloze benaderingen en methoden om discipline toe te passen. Dit artikel richt zich specifiek op één methode: fysieke straffen. We zullen ook stilstaan bij de voor- en nadelen, evenals alternatieven bij disciplinering.
Fysiek straffen verwijst naar het gebruik van fysieke kracht of geweld als middel om discipline toe te passen. Opvattingen over straffen variëren tussen culturen en tijdperken. Sinds 2007 hebben veel landen, waaronder Nederland, fysieke straffen afgeschaft. Dit proces verliep geleidelijk, waarbij aanvankelijk de pedagogische tik nog wel was toegestaan. Ondanks het verbod op fysieke straffen zijn er nog steeds mensen die geloven dat het enkele voordelen biedt, zoals snelle gedragscorrectie, afdwingen van gehoorzaamheid en het creëren van angst voor herhaling van ongewenst gedrag. Ze beschouwen fysieke straffen als effectief en een krachtig afschrikmiddel. Vaak hoor je mensen zeggen: “Hij moet wel bang voor me zijn”, waarbij ze geloven dat kinderen zonder angst voor hun ouders grenzeloos zullen worden en niet zullen luisteren. Het is echter belangrijk op te merken dat deze standpunten voornamelijk gebaseerd zijn op kortetermijneffecten en onvoldoende rekening houden met de langetermijneffecten. Onderzoek toont namelijk aan dat fysieke straffen schadelijk zijn en dat er alternatieve disciplinaire methoden bestaan die zich richten op positieve versterking, communicatie en emotionele ontwikkeling van het kind. Deze methoden blijken veel effectiever te zijn in het bevorderen van gewenst gedrag en het opbouwen van een gezonde ouder-kindrelatie. Bovendien hebben deze alternatieven positieve langetermijneffecten op het welzijn en de ontwikkeling van het kind.
Voordat we ingaan op de beschikbare alternatieven, is het belangrijk om te erkennen dat ouders die fysieke straffen gebruiken dit meestal niet doen omdat ze hun kinderen niet liefhebben. Veel van deze ouders hebben vaak achteraf last van schuldgevoelens naar hun kind toe. Fysieke straffen kunnen diepgeworteld zijn in de cultuur, tradities en opvoeding. Ouders handelen vaak op basis van wat zij als “normaal” of “effectief” beschouwen, gebaseerd op hun eigen opvoeding en sociale omgeving, en geven dit vervolgens door aan hun kinderen. Vaak zijn deze ouders niet voldoende op de hoogte van de voordelen van alternatieve disciplinaire technieken en de nadelen van fysieke straffen. Bovendien ervaren ouders vaak een gevoel van overweldiging door de uitdagingen van het ouderschap, en in momenten van stress, frustratie of woede kunnen ze hun zelfbeheersing verliezen en fysieke straffen toepassen als een uitlaatklep voor hun emoties. Vaak handelen ouders ook vanuit de opvoeding die zij hebben gehad (transgenerationele overdracht). Helaas wordt nog steeds onderschat wat de schadelijke gevolgen hiervan zijn in de hedendaagse samenleving.
Het slaan van kinderen kan namelijk ernstige emotionele en psychologische schade veroorzaken. Fysieke straffen laten diepe littekens achter en kunnen leiden tot gevoelens van angst, onzekerheid en een verminderd gevoel van eigenwaarde. Bovendien kan het de vertrouwensbasis tussen ouder en kind schaden, waardoor het gevoel van veiligheid en vertrouwen afbrokkelt. Daarnaast geven we onze kinderen een verkeerde boodschap door hen te leren dat het goed is om geweld te gebruiken in relaties tussen mensen. Deze boodschap kan ze beïnvloeden in hun latere relaties en heeft invloed op hun vermogen om problemen op te lossen. Op deze manier worden dezelfde patronen generaties lang herhaald (transgenerationele overdracht).
Het bewust zijn van de nadelen van fysieke straffen is de eerste stap om de cyclus van geweld te doorbreken. Ouders hebben vaak de neiging om gedrag te herhalen dat ze zelf hebben ervaren. Door ons bewust te zijn van de negatieve gevolgen van fysieke straffen, streven we naar een liefdevolle, respectvolle en empathische benadering. Hieronder vind je enkele tips voor alternatieven voor fysieke straffen:
- Zelfreflectie, zelfbeheersing en barmhartigheid (Rahma) zijn essentiële aspecten van opvoeding. Zelfreflectie stelt ons in staat kritisch naar ons eigen gedrag en reacties te kijken. Door onszelf af te vragen of we op een positieve en constructieve manier reageren, kunnen we ons bewust worden van eventuele ongewenste patronen of gedragingen die we willen veranderen. Zelfbeheersing helpt ons onze eigen emoties en impulsen onder controle te houden, zodat we onze kinderen kunnen leren en tonen hoe ze met uitdagende situaties kunnen omgaan.
- Liefdevolle discipline vraagt om geduld en compassie. We dienen te begrijpen dat kinderen nog in de leerfase zitten en dat gedragsverandering tijd vergt. In ons vorige artikel hebben we onder andere het belang van geduld (sabr) besproken. In plaats van gefrustreerd te raken, moeten we in staat zijn kalm te blijven en begripvol te reageren. Door onze kinderen te laten zien dat we hen onvoorwaardelijk steunen en van hen houden, creëren we een veilige omgeving waarin ze kunnen groeien en bloeien.
- Een effectieve methode om discipline toe te passen is door liefdevolle grenzen te stellen. Hierbij is het essentieel om duidelijke en consistente communicatie te hanteren. Formuleer regels op een heldere manier, zodat het kind begrijpt wat er van hem verwacht wordt. Door open te staan voor dialoog en uitleg te geven over de redenen achter de grenzen, stimuleer je begrip en betrokkenheid. Dit creëert een gevoel van betrokkenheid bij het stellen van de grenzen, waardoor kinderen eerder geneigd zijn deze te respecteren.
- Verbinding en begrip zijn van essentieel belang in de opvoeding en disciplinering van kinderen. Het draait niet om het uitoefenen van macht, maar om het ontwikkelen van begrip en empathie. Door onze kinderen echt te leren kennen, hun unieke persoonlijkheden te begrijpen en aandacht te besteden aan hun onderliggende behoeften, kunnen we beter reageren op hun zichtbare gedrag en uitdagingen. Door in te stemmen met open communicatie en respectvolle interacties, leggen we een stevig fundament voor hun groei en ontwikkeling.
- Om disciplinering toe te passen, is het belangrijk om onze kinderen te onderwijzen over de gevolgen van hun acties en alternatieve keuzes aan te bieden. In plaats van straffen, kunnen we hen helpen bij het ontwikkelen van de juiste vaardigheden en strategieën om moeilijke situaties aan te pakken. Door hen bewust te maken van de consequenties van hun gedrag, leren ze verantwoordelijkheid te nemen en betere keuzes te maken. Bijvoorbeeld, als een kind zijn speelgoed niet opruimt, kunnen we het kind leren dat het speelgoed verloren kan raken of beschadigd kan worden. Als een kind zijn eten niet opeet, kan het kind leren dat het hongerig kan blijven tot de volgende maaltijd. Pas natuurlijke consequenties toe die passen bij de situatie.
- Richt je in plaats van negatief gedrag te benadrukken, op positieve versterking. Beloon gewenst gedrag met complimenten en erkenning. Dit zorgt voor een stimulerende omgeving waarin kinderen leren dat hun acties positieve gevolgen hebben. Het versterkt hun zelfvertrouwen en moedigt hen aan om gewenst gedrag voort te zetten.
We sluiten dit artikel af met het advies om barmhartig te zijn naar onze kinderen toe. Net zoals wij de barmhartigheid van Allah (sobhanawata3ala) wensen, is het belangrijk dat we als ouders barmhartigheid tonen naar onze kinderen. Barmhartigheid stelt ons in staat om de behoeften en gevoelens van onze kinderen te begrijpen en te omarmen, hen te ondersteunen in moeilijke tijden, en hen met geduld, begrip en mededogen te begeleiden.